Het belang van natuurspeelplaatsen en speeltuinen

Ravotterke

Toen ik een klein meisje was ergens in de jaren 90 speelden we op school op een echte speelkoer, d.w.z. een grote betonnen vlakte omgeven door een hek. Als je erbij stilstaat klinkt dat nu niet bepaald uitdagend voor kinderen, maar je kleren bleven tenminste schoon. Ik heb nog altijd een aandenken aan die koer in de vorm van een litteken op mijn rechterknie. Dat had ik opgelopen door de combinatie van een onzachte landing en een botsing tijdens een hinkelpartijtje.

Als ravotterke met een voorliefde voor het klimmen in bomen vond ik echte natuurbeleving dus niet zozeer op school, maar eerder thuis en in het prachtige dorp waar ik mijn hele kindertijd woonde. Mijn ouders vonden het gelukkig ook helemaal niet erg dat ik vuil werd door het spelen.

Waar blijft toch dat groen?

Vandaag de dag vraag ik me af waarom er toch nog zoveel inspiratieloze beton wordt gebruikt om kinderen van de gezonde buitenlucht te laten genieten. Er worden wel leuke speeltuigen en bankjes gezet, maar vaak blijft het hierbij. Veel speeltuigen zijn ook maar beperkt toegankelijk en mogen enkel gebruikt worden als het droog is buiten. Dat vind ik altijd een beetje jammer, want dergelijke speeltuigen zijn echt niet goedkoop.

Nu ik zelf juf en mama ben vind ik het heel belangrijk dat kinderen voldoende in contact kunnen komen met de natuur rondom hen. Een school draagt zo’n belangrijke en vormende taak om kinderen kansen, degelijk onderwijs, veiligheid, geborgenheid en nog veel meer te bieden. Ik ben ervan overtuigd dat groene speelplaatsen het werk van veel leerkrachten zou vergemakkelijken. De leerkansen liggen er namelijk voor het grijpen.

Is dat wel haalbaar voor een doorsnee school?

Ik besef dat het voor een school een hele investering is om te durven kiezen voor meer groene ruimte. Ze kunnen dit niet alleen. Daar komt een heel team, een mentaliteitswijziging en een degelijke planning aan te pas. Maar als je het lijstje met de voordelen bekijkt mag dat volgens mij geen struikelblok vormen.

Waarom groene speelplaatsen?

• Een goed overdachte groene speelplaats biedt veel afwisseling waardoor het spelplezier en het verlangen om te spelen enorm toeneemt.
• Het is aangetoond dat kinderen er minder pest- of ruziegedrag vertonen, terwijl dat bij betonnen speelplaatsen dikwijls ontstaat uit verveling.
• Ze zijn goed voor de fysieke en mentale gezondheid van kinderen. Kinderen voelen zich beter in hun vel wanneer ze in een groene omgeving kunnen spelen en bewegen meer.
• Kinderen beleven de natuur en de wisseling van de seizoenen veel bewuster. Hun zintuigen krijgen meer kansen om zich te ontwikkelen.
• Er zijn meer mogelijkheden om tot rust te komen tijdens de speeltijden, heel belangrijk voor kinderen die snel overprikkeld geraken.
• Geluid wordt beter gedempt in een afwisselende groene omgeving.
• Kinderen voelen zich mede verantwoordelijk voor de school en de natuur, zeker als ze bij het ontwerpen, de aanleg en het onderhoud een vorm van inspraak hebben in de plannen.
• Kinderen leren zichzelf en hun eigen kunnen beter inschatten en kunnen verantwoorde risico’s nemen in de vorm van klimmen en klauteren.
• Er zijn veel mogelijkheden om te leren van en in de natuur. Buitenklasjes en ervaringsgericht onderwijs kan je stimuleren door bijvoorbeeld een speelbosje of een moestuin te creëren en dat is mooi meegenomen.
• Dure speeltuigen zijn eigenlijk niet echt nodig, want de natuur biedt veel mogelijkheden om zelf creatief te zijn.
• Groene speelplaatsen zijn goed voor het milieu. Het regenwater kan door de grond sijpelen en eventueel ook opgevangen wordt. Zo verdwijnt er minder bruikbaar water in de riolering.
• Kinderen voelen zich meer verbonden en deel van een grotere gemeenschap waarin iedereen op zijn manier meehelpt om de groene ruimtes te onderhouden, want deze zijn kwetsbaar en nooit helemaal af.
• Speelruimtes bereiken niet enkel kinderen en leerkrachten op school, maar kunnen meer betekenen voor de samenleving door ze soms open te stellen voor buitenstaanders.

Voorbeeld van een mooie natuurspeelplaats op school

De Sterrendaalders in Lier is een Steinerschool bij ons in de buurt. Zij waren laureaat bij Pimp je speelplaats. Vorig jaar bracht ik een bezoekje aan hun geschenkenbeurs en was ik echt wel onder de indruk. De combinatie van natuurlijke materialen, een stukje traditionele koer, rustige hoekjes en multifunctionele spelelementen is goed doordacht. Wanneer ik hun speelplaats bekijk, dan ben ik best wel een beetje “positief jaloers” op de kinderen en leerkrachten die hier dagelijks van kunnen genieten. De foto’s spreken voor zich.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Voorbeelden van groene speeltuinen bij mij in de buurt

Hobbeldonk in de Averegten

In de Averegten in Hallaar gaan we graag wandelen. Zowel het bos met zijn boerderij, de kruidentuin, het boshuis met de eerder traditionele speeltuin en de natuurspeelplaats Hobbeldonk maken dat je kan genieten van een zeer gevarieerde natuurbeleving. Vooral de iets oudere kinderen kunnen hier hun hartje ophalen en in de zomerse maanden lekker spetteren in het water. Ik kijk er al naar uit om er met mijn twee jongens te komen picknicken.

• 

• 

• 

Natuurspeeltuin Kessel en speelbos Kruiskesberg in Bevel

Het Kruiske aan de Grote Nete ligt mij nauw aan het hart. Ik heb er vroeger veel gespeeld en ik kom er nog steeds heel graag. Het bos zelf is niet zo groot, maar doorheen de jaren heeft de gemeente geïnvesteerd in een leuk knuppelpad en een speelbos waar kinderen naar hartelust kampen en bruggen kunnen bouwen. De natuurspeeltuin in Kessel vind ik ook een mooi voorbeeld van een speeltuin die echt alle zintuigen van de kinderen wil prikkelen. Je hebt er rustige hoekjes, speelveldjes, verborgen tunnels, glijbanen en nog veel meer leuks. Er is ook nagedacht over het opvangen van regenwater door de aanleg van een speelbeekje omgeven door waterplanten. Toontje is vooral grote fan van de pomp met het visje en het rad. Moddervoetjes en een natte broek verzekerd! 😉

• 

• 

• 

• 

Hoe beginnen we daar dan aan?

Wanneer je jezelf vragen stelt over de speelplaats van de school waar je kinderen heel der dagen rondlopen is het zeker een goed idee om dit eens aan te kaarten bij de school in kwestie of door mensen van de ouderkring aan te spreken. Zo’n plannen voer je niet uit in één, twee, drie en misschien zitten er al heel wat mooie initiatieven in de pijplijn wachtend op goedkeuring. Echte veranderingen kunnen pas doorgevoerd worden als er een wisselwerking bestaat tussen ouders, het schoolteam en derden zoals bijvoorbeeld de gemeente. In het beste geval worden uiteraard ook de kinderen zelf bevraagd. Als echte spelspecialisten hebben zij vaak heel originele ideeën. Zoveel mogelijk mensen moeten op de kar springen en overtuigd geraken van het feit dat groene omgevingen bijdragen tot het algemeen welzijn. Als er niet over gesproken wordt, zal er ook niets veranderen. Er zijn gelukkig veel organisaties die ondersteuning en kennis willen bieden.

De moeite waard om te lezen

In het online magazine van De Gezinsbond verscheen een mooi artikel over het belang van groene speelplaatsen.

Goede Speelprojecten is een bedrijf dat zich richt op het creëren van natuurlijke en avontuurlijke speelplaatsen in Nederland en België. Zij profileren zich als een duurzame onderneming die kinderen wil uitdagen om te ravotten en te exploreren.

Springzaad is een Vlaamse zustertak van het Nederlandse Springzaad en brengt professionelen en geïnteresseerden met sterk verschillende achtergrond samen. Ze geven workshops, vormingen en concrete tips om de handen uit de mouwen te steken. Beide sites staan barstensvol tips voor de aanleg van groene speelruimtes en bieden bruikbare info over fondsen en subsidies.

Pimp je speelplaats voert campagne om speelruimtes te vergroenen en boog zich over de toekomstvisie van schoolspeelplaatsen.

MOS ofwel Milieuzorg op School helpt van je school een milieuvriendelijke en duurzame leer- en leefomgeving te maken, samen met de leerlingen, het schoolteam en het netwerk van de school.

1000 uur de deur uit

Ik hoop dat er in de toekomst nog meer aandacht besteed wordt aan buiten spelen, op ontdekking gaan en dat het voor alle kinderen op één of andere manier bereikbaarder wordt. Een leuk initiatief is #1000 uur de deur uit. Op de website van Maison Slash vind je allerlei leuke tips om eropuit te trekken of net lekker thuis aan de slag te gaan. Dat is zeker de moeite waard om eens een bezoekje te brengen.

Liefs, Annelies x

Gaan jullie kinderen naar een school met een groene speelplaats? Brengen jullie vaak met het gezin tijd door in de natuur en mis je dat aspect een beetje in de schoolomgeving?