Over slaap en als je het vaak met minder moet doen dan je zou wensen

Slaap kindje, slaap … want mama slaakt een gaap

Slaap in combinatie met kinderen. Dat is voor veel mensen een gevoelig onderwerp. Eigenlijk zit ik ook in die club. Wat heb ik me er toch al veel te vaak druk om gemaakt. Sommige commentaren en goede raad kon ik echt niet plaatsen en waren een grote bron van frustratie omdat ik geen idee had wat ik ermee aan moest. Onze zoon leek nooit mee te werken en was echt geen modelkind op dat vlak. Ik voelde me alleen en erg onzeker. Ik was stiekem jaloers op gezinnen bij wie het precies allemaal vlekkeloos verliep zonder enige vorm van inspanning. Die kindjes deden ’s middags zonder morren een dutje en werden ’s avonds al vroeg in bed gestopt zodat de ouders de hele avond én nacht voor zichzelf hadden want uiteraard “sliepen de kindjes al door”. Grrr…

Het ideaalbeeld

Misschien klinkt dat een beetje egoïstisch of zelfs ronduit naïef van mij en moest ik die verhalen beter met een korreltje zout nemen, maar dat ideaalbeeld stak heel hard mijn ogen uit. ’s Avonds heb je vaak nog wel wat werk te doen of je wil eens even een momentje voor jezelf of je partner. Als ik heel eerlijk ben, dan moet ik toegeven dat ik er op dit moment nog steeds een beetje mee worstel, ook al heb ik heb het voor een groot deel van me af kunnen zetten.

“Als het voor andere mama’s en papa’s een troost kan zijn: niet alles loopt zoals je het zou willen. Dat is bij ons niet anders. Omdat ik hier wel het een en het ander over te vertellen heb, deel ik met jullie graag onze slaapperikelen.”

Stoute kindjes, flinke kindjes

Ik heb het lastig met het gegeven dat goede slapers al snel als flinke kindjes worden bestempeld. Dat is ook vaak een vraag die je als nieuwbakken mama of papa al snel krijgt en tevens een vraag die ik zelf niet meer aan jonge ouders durf te stellen. Mijn antwoorden bleven vaak vaag of soms durfde ik al eens te liegen, want je wil er ook niet altijd te veel over uitweiden. Ouders van goede slapers hebben er op dat vlak weinig werk mee want het kindje doet wat er van hem of haar gevraagd en verwacht wordt. Ons kindje is ook flink. Hij is een echte knuffelbeer, lacht meestal de hele dag lang, speelt en ontdekt de wereld, maar… hij is vaak bang om alleen te zijn in de nacht. Ik geef toe dat die periodes van angstaanvallen en klemgedrag soms zwaar doorwegen en dat ik er niet altijd het geduld voor kan opbrengen.

Mama de heks

Vooral toen Toon ongeveer tien maanden was veranderde mama soms in een heks door slaaptekort, het werk dat dan maar bleef liggen en de opgebouwde frustraties. Dan zei ik al eens dat hij een vervelende jongen was en dat hij ons nu eens eindelijk met rust moest laten. Daar had ik achteraf zoveel spijt van! Dan liet ik hem even brullen tot ik het al snel niet meer kon aanhoren. Dat duurde echt nooit lang, maar was goed voor een mega schuldgevoel! Als Toon hysterisch brullend met zijn hoofd tegen de spijlen van het bed bonkte of wanneer hij er uit probeerde te kruipen – wat soms lukte! – brak mijn hart.

Op bepaalde momenten kon ik het niet meer aan en ging ik in de gang ernaast afkoelen, wenen, me druk maken, hulp roepen, … tot ik weer rustig kon zijn. Waarom kon dat hysterische wezentje waarvan ik zoveel hou niet meewerken? Kindjes hoorden in hun eigen bed. Dat verwacht de maatschappij toch? Verwenden wij hem te veel? Kwam het door de borstvoeding waar ik zo’n voorstander van ben omwille van de gezondheidsvoordelen en omdat het bij mij gewoon zo vlot ging? (Dat laatste kan ik al ontkrachten, want het is nog steeds niet evident en onze zoon krijgt al een hele tijd geen mama melk meer.)

Paniekaanvallen

We hadden een vast bedritueel en Toon had een super gezellig wiegje naast ons bed. Hij kreeg veel aandacht en knuffels, ik zong liedjes, gaf borstvoeding, … maar hij was vaak veel te alert. Het leek wel of hij heel zijn dag aan het overlopen was en diep nadacht ook al kon hij dat niet vertellen. Ik kon hem niet zomaar wakker in zijn bedje leggen, want dan gingen alle alarmbellen af en kwamen de grote paniekaanvallen. Ik heb het wel vaak genoeg geprobeerd. Daarom besloot ik dat ik bij hem zou blijven tot hij sliep. Hij kon het anders uren volhouden en dat vond ik veel te erg. Soms viel hij in mijn armen in slaap en legde ik hem in zijn bedje, maar vaak viel ik met hem in slaap in het grote bed omdat ik toch al zo moe was.

Er was een periode dat ik na een uurtje in het donker kon wegsluipen, maar dat lukte dan weer langs geen kanten de maand nadien. Ik durfde de uren niet te tellen die geclaimd werden door dat hele gedoe. Vaak deed ik ’s avonds niets anders dan met het “naar bed gaan” bezig zijn want je mocht je kindje toch niet te lang op laten blijven? Op zulke momenten was ik prikkelbaar, jaloers op mensen met hobby’s en op mensen met een sociaal leven. ’s Avonds durfde ik de deur niet uit en werd ik om het minste kwaad. De maandelijkse vergaderingen op school waren de hel, want Toontje ging niet slapen zonder dat hij wist dat ik er was en hij bleef soms zelfs bij de papa twee uur aan een stuk krijsen tot hij mij weer zag. Dat had niets te maken met het feit dat hij zijn papa niet graag zag, maar hij was op dat vlak echt een moederskindje.

“Ik beken dat ik Toontje expres heb laten wenen, dat ik hem geforceerd heb en soms zelfs boos werd. Ik beken dat ik slaapmethodes en tips van anderen uitprobeerde die inhielden om hem gecontroleerd te laten huilen. Ik liet me vangen om methodeboeken te lenen/kopen die meer slaap beloofden als je hun schema zou volgen tot ik er op een gegeven moment echt wanhopig van werd. Want N I E T S werkte! Ik voelde me er alleen maar een slechte moeder door.”

De gruwel van slaaptraining

Achteraf bekeken waren de ergste momenten de momenten waarop we het in ons hoofd haalden om aan slaaptraining te doen. Dat werd ons al aangeraden door sommige vroedvrouwen kort na de geboorte. Verschrikkelijk vond ik dat! Toontje begreep er niets van en iedereen werd precies alleen nog maar verdrietiger. Dan word je met je neus op de feiten gedrukt en moet je echt naar de klok kijken, notities nemen enzovoort. Op die manier duurde de nacht eindeloos en wist ik ook perfect hoe weinig we sliepen. Dat hebben we dan ook niet lang volgehouden want de heks in mij kwam sneller en sneller naar boven. Zeker als ik de dag nadien fris en monter op het werk moest staan was dat geen pretje. De wekker is nu eenmaal meedogenloos!

“Babytraining staat lijnrecht tegenover de menselijke biologie, zeker die van moeders die borstvoeding geven.”

Dr. William Sears en Martha Sears – Attachment Parenting

Nachtelijk ouderschap: zorgen voor troost en nabijheid

Mama en papa ben je niet alleen overdag. Ook in de late of vroege uurtjes heeft je kindje vaak behoefte aan troost en nabijheid. Dat laatste hebben we heel hard gemerkt en om eerlijk te zijn is dat de dag van vandaag niet anders. Onze tweejarige peuter kan nog steeds in paniek wakker worden in het holst van de nacht. Is dat manipuleren of gedrag dat we zo snel mogelijk moeten afleren of zelfs afstraffen? Volgens mij niet. We voeden immers geen popjes op zonder gevoelens die braaf blijven liggen waar je ze neerlegt, maar kleine mensjes met oprechte angsten en verlangens. Ik slaap dus nog vaak naast hem in zijn grote bed.

“Voor een baby is er geen definitieve beste plek om te slapen. De manier waarop alle gezinsleden het meeste slaap krijgen is de beste manier bij jou thuis. De meeste baby’tjes, maar lang niet allemaal, slapen het best dicht bij hun ouders in de buurt. Zo kunnen drukke ouders niet alleen overdag en ’s avonds, maar ook ’s nachts aan hun kindje hechten en in zijn behoeften voorzien.”

Dr. William Sears en Martha Sears – Attachment Parenting

Vanaf het begin werd ons duidelijk dat ieder kindje en dus ook ons Toontje zo zijn eigen ritme heeft. Baby’s en jonge kinderen maken nu eenmaal kortere slaapcycli door. Ze slapen veel minder diep en worden vaker wakker op een nacht. De natuur heeft het zo voorzien als een biologische bescherming tegen o.a. wiegendood, honger, dorst en potentieel gevaar. Jonge kinderen beseffen niet dat we niet meer leven in tijden waar er overal roofdieren of weet ik wat op de loer liggen. Ze raken snel in paniek wanneer ze merken dat ze alleen zijn.

Natuurlijk kan je een peuter proberen wijs te maken dat er totaal geen gevaar is en dat het bedje toch zo zalig ligt, maar voor sommige kindjes boezemt de nacht en de stille kamer toch angst in. Als ouder is het natuurlijk niet makkelijk, want je wil je kindje laten weten dat je er voor hem of haar bent, maar je bent ook vaak gesteld op je eigen rust en comfort. Daarom moet je soms compromissen sluiten met jezelf en je partner. Ik was op voorhand bijvoorbeeld nooit van plan om Toontje mee bij ons in bed te nemen, maar omdat het de enige manier was om zelf wat te kunnen slapen heb ik het toch gedaan.

Nachtvoedingen

Biologisch gezien hebben jonge kindjes nachtvoedingen wel een tijdje nodig. In deze speciale melk zitten stoffen die de ontwikkeling van de hersenen stimuleren, omdat ze vetter en eiwitrijker is dan de melk die het kindje doorgaans overdag krijgt. Je kan het bekijken als een soort natuurlijke groeimelk, speciaal op maat van je eigen kindje en zijn behoeften. Ook kindjes die kunstvoeding krijgen worden nog vaak wakker ’s nachts, al dan niet om te drinken. Dat heb ik genoeg gehoord van andere ouders. Zo vreemd is dat dus niet. Het hangt er een beetje vanaf hoe je er zelf tegenover staat. Als je dit een probleem vindt, dan vallen de nachten natuurlijk veel zwaarder dan wanneer je eerder een go-with-the-flow instelling hebt. Natuurlijk is dat gemakkelijker gezegd dan gedaan en is de ene nacht de andere niet.

Toon is lang ’s nachts blijven drinken. Het exacte aantal maanden weet ik niet meer, maar hij moet wel meer dan een jaar geweest zijn vooraleer een dikke knuffel of een beetje water in het holst van de nacht ook goed was. Een tutje als troost heeft hij nooit gewild. Hij wou enkel mama. In principe vond ik ’s nachts voeden niet zo erg, want ik viel veel sneller terug in slaap dankzij de hormonen die vrijkwamen. Borstvoeding geven ging veel gemakkelijker omdat we toch samen sliepen op dezelfde kamer en vaak ook op een veilige manier in hetzelfde bed. Ik viel dus bijna meteen terug in slaap en moest het bed niet uit. Nu kan je dat een vorm van luiheid noemen, maar die extra rust was toch mooi meegenomen. De wekker ’s morgens is nu eenmaal genadeloos en als een halve mens voor de klas staan dat hebben de kinderen ook direct door. Er waren wel momenten dat ik tijdens de middagpauze op school stiekem mijn hoofd even neerlegde tijdens het kolven of dat werkschriften verbeteren echt niet lukte.

Samen slapen met de co-sleeper

Toontje sliep sinds zijn geboorte tot hij ongeveer twee jaar werd bij ons op de kamer. Dat was deels door onze verbouwingen, maar ook omdat ik me er als puntje bij paaltje komt goed en veilig bij voelde. Ik kon hem altijd direct horen en ik moest niet super wakker worden. Als minibaby lag Toontje apart in de co-sleeper. Die konden we veilig gebruiken tot ongeveer 7 maanden en dan verscheen het ledikantje met de spijlen ten tonele. Ik vond het goed dat hij een eigen plekje had dicht bij ons. We probeerden hem er wakker in te leggen, maar het lukte quasi nooit om hem rustig te krijgen. Vaak viel hij dus al drinkend in slaap tegen mij en legde ik hem pas na een tijdje in zijn bedje. Daar voelde ik me in het begin soms onzeker over, want dat mocht toch eigenlijk niet?

“Baby’s die samen met hun ouders slapen, huilen minder en hebben dus ook minder last van stress. De energie die ze hiermee besparen, stoppen ze in hun ontwikkeling.”

Melanie Visscher – Wat baby’s nodig hebben.

We hoorden vaak vroedvrouwen, dokters en andere mensen die vaak tegenstrijdige adviezen gaven. Zo vertelde een vroedvrouw eens toen onze baby een week of drie was:“Vind je dat al krijsen? Laat hem nog maar eventjes doen hoor want voor je het weet speelt hij baas over jou! Hij MOET leren om alleen in slaap te vallen. Je verwent hem te hard en je MOET hem echt laten wenen want anders blijven ze het proberen. Doe gewoon de deur dicht zodat je hem niet hoort.” Au mijn hart … We probeerden het anders aan te pakken, maar dat was geen simpele opgave. Het leek wel of Toon perfect wist hoe hij zichzelf zo lang mogelijk wakker kon houden. Zeg nu zelf, huilen in de armen van iemand die van je houdt is absoluut niet hetzelfde als alleen huilen in een eenzaam donker wiegje.

Geen fan van bedjes

De overschakeling van co-sleeper naar ledikant was een drama voor onze kleine jongen. Hij heeft er nooit van gehouden en door de spijlen voelde hij zich een gevangene. Hysterisch brullen en zichzelf pijn doen was zijn manier om ons dat duidelijk te maken. Soms sliep hij ‘s nachts in zijn eigen bedje, maar meestal in het grote bed dicht bij papa en mama. Wij hebben lange tijd het bed gedeeld, omdat op die manier iedereen de meeste slaap kreeg. Op het werk houden ze er ook geen rekening mee dat je moet toekomen met vier schamele uurtjes per nacht, dus dan is elk momentje slaap mooi meegenomen.

Ik putte troost uit verhalen van andere ouders waarbij het ook niet perfect liep en bij mensen die ons niet veroordeelden omdat het soms langs geen kanten lukte. We accepteerden voor een tijdje dat Toontje op een veilige manier bij ons in bed sliep en op die manier waren we gerust. Bij onze nummer twee denk ik er trouwens niet aan om aan slaaptraining te beginnen. Het gaat toch sowieso een ander karaktertje zijn en we zullen wel zien hoe het loopt. Ik ga het eigen bedje aanbieden, maar niet meer forceren en kneden zoals ik bij Toon vruchteloos geprobeerd heb. Wanneer ik merk dat het niet lukt, doe ik er niet meer moeilijk over, want slaaptekort is gewoon ronduit gevaarlijk voor jezelf en je relatie.

Hoe gaat het nu?

Sinds zijn tweede verjaardag begon Toon soms dutjes over te slagen ’s middags. We merkten dat hij het beter en beter af kon. Sinds de laatste paar maanden voorzien we wel rustmomentjes overdag, maar zijn er eigenlijk nog maar weinig dutjes. Toon is ’s avonds nog altijd content na een hele dag spelen en hij gaat tegenwoordig rond 20.00u naar bed of zelfs vroeger. Dat is echt een hele verbetering dat zo’n dagen er ook kunnen zijn, want als hij soms nog een dutje doet is hij ’s avonds zo actief en speels dat hij het tot 22.00u of later kan rekken. Dan moest je er niet aan beginnen om hem in bed te steken, want je was eraan voor de moeite. Wanneer hij sporadisch nog slaapt overdag weten we wat ons te wachten staat ‘ s avonds.

Toontje slaapt nu al een tijdje op zijn eigen kamer in ons oude tweepersoonsbed. Het is schering en inslag dat ik of mijn man uiteindelijk naast hem kom liggen omdat hij ons ’s nachts gaat zoeken. Ik ben in ieder geval opgelucht dat hij nu op een beter ritme zit, ook al wordt Toon dus nog wel een aantal keer wakker om te controleren of papa of mama nog in de buurt zijn. Wanneer Toon sporadisch nog eens in slaap valt overdag, dan merken we dat ’s avonds heel goed en krijgen we onze vinnige kerel niet vroeg in bed. Hij heeft het dan nog zo druk en is nog zo blij beneden, dat ik me op zo’n momenten afvraag waar hij zijn energie vandaan haalt. Hij blijft maar boekjes aandraven, speelt, loopt rond, lacht en knuffelt. Sommige kindjes hebben meer slaap nodig als anderen en onze kerel kan het blijkbaar al goed volhouden met wat minder bedrust. We voelen ons daar goed bij en ik ben blij dat we eindelijk een beetje ons ritme hebben gevonden.

Logeren

Toon ergens laten logeren is lang geen optie geweest omdat we dat de mensen niet aan wilden doen en begrijpelijkerwijs staat er niemand voor te springen om zo’n duveltje in huis te halen. Mede ook door corona komt het dat onze zoon van 2,5 nog nooit een nachtje buitenshuis heeft doorgebracht. Wat ga je dan doen met de bevalling? Daar zoeken we nog een oplossing voor. Ik zie het niet zitten om hem hier thuis te houden, want hij zou te veel in paniek schieten als hij mama in volle actie ziet, maar we moeten er toch iets op verzinnen.

Heb ik schrik dat onze tweede ook zo’n kleine nachtraaf wordt?

Ja en nee. Het vooruitzicht om weer een paar jaar geen enkel nachtje ongestoord te kunnen slapen klinkt niet aanlokkelijk. Maar het was zeker geen reden om niet voor een tweede kindje te gaan. Die gezinswens was en is zo sterk bij mij dat het totaal geen invloed heeft gehad op onze beslissing voor een tweede kindje. Ik besef dat we weer in een compleet andere situatie terecht zullen komen met onze pasgeborene die waarschijnlijk natuurlijkerwijs om de paar uur van zich gaat laten horen. Is dat zwaar? Ja, maar dat zullen we ook wel weer overleven. Door alles wat meer los te laten heb ik er ook vrede mee genomen. Ik kan toch nog niet in de toekomst kijken en ons tweede zoontje kan op dat vlak een compleet ander kindje zijn. We zullen wel zien wat het wordt. Nu kunnen we ons er toch niet druk in maken en die heerlijke onwetendheid is misschien goud waard. 😉

Slaap als een reus

slaap als een roos

slaap als een reus van een roos

reuzeke

rozeke

zoetekoeksdozeke

doe de deur dicht van de doos

Ik slaap

Berceuse nr. 2 Paul van Ostayen