Stop nu eens met dat geblijt! Wees eens flink! Kijk eens hoe FLINK hij is. Ik dacht dat jij al een grote jongen was!? Zij weent daar niet voor hoor! Hoe jij weent, precies een meisje! Daar moet je toch niet voor wenen! Dat is helemaal niet zo erg hoor. Doe die traantjes maar vlug weg. Ben jij boos? Daar lach ik eens mee hoor.
Het is snel gezegd en vaak helemaal niet slecht bedoeld. Soms floept het er zomaar uit, want een kind dat gevoelens zoals verdriet of boosheid uit is vaak lastig om mee om te gaan. Ook ik probeer kinderen al eens snel te sussen en hun problemen te minimaliseren met de woorden “dat het zo erg niet is”. Maar als ik heel eerlijk ben tegenover mezelf, weet ik dat ik het op zulke momenten ook niet fijn vond als ze me niet serieus namen wanneer ik ergens mee zat.
Bij sommige van deze uitspraken komt mijn haar echter recht overeind te staan. Dan bijt ik een gat in mijn tong en slik ik de stortvloed aan woorden en argumenten in die bij me opborrelen. Zeker wanneer een kind aangepakt wordt door meerdere mensen tegelijk die elkaar dan nog in koor proberen te overstemmen. Daar heb ik het vaak moeilijk mee. Het liefst van al zou ik me op zo’n moment willen bukken, het kind in de ogen kijken, niets zeggen, liefdevol aanraken en het even laten uitrazen. Huil maar, je hoeft daar geen toestemming voor te vragen. Het gaat wel weer voorbij. Ik ben er voor jou. Maar dat doe ik vaak niet want ik bemoei me niet met andermans opvoeding tenzij het bij mijn eigen kinderen in de klas of thuis gebeurt.
Over uithuilen
Het begint al wanneer een pasgeboren baby’tje op onze wereld komt. Dat baby’tje moet flink alleen in zijn wiegje slapen en niet te veel tamtam verkopen. Wanneer het weent is het vervelend gedrag dat je moet afleren. Je moet het zeker niet te vroeg pakken, want dan ga je die kleine manipulator nog verwennen ook. Alles kan je kneden en trainen en als je dat niet lukt ben je een zwakkeling en heb je gefaald. Dan ben je niet streng, consequent, weet-ik-veel-wat-genoeg en is het je eigen schuld. Hallo maakbare maatschappij met je torenhoge verwachtingen naar ouders toe! We zijn al onzeker genoeg en we willen allemaal het beste voor onze kinderen die we zielsgraag zien.
“Uithuilen is helemaal niet wetenschappelijk bewezen. Onderzoek toont aan dat de meeste kinderen die het uithuilen (ouders reageren helemaal niet op het gehuil van hun baby) helemaal niet minder huilen, maar juist harder huilen en zich vastklampen aan hun ouders, en er langer over doen om zelfstandig te worden,”
William Sears MD – Attachment Parenting.
Het gewenste gedrag wordt verkregen door het kind alleen te laten wenen en dat werkt. Het kind heeft immers geleerd dat jij er niet voor hem bent (stoppen met communiceren) en dat hij zich dus beter gedeisd moet houden want er is gevaar (immobilisatie). De stress is echter niet uit zijn lijfje en het reptielenbrein neemt het over. Het reptielenbrein is het oudste deel van je hersens en is gebrand op overleven. Het regelt vitale lichaamsfuncties zoals: ademhaling, hartslag en bloedsomloop en is tevens verantwoordelijk voor onze voortplanting. De stress en het cortisolhormoon blijft in dat lijfje en dat kost zoveel energie dat dit ten koste gaat van de ontwikkeling.
Kinderen zijn van nature goed
Wat voor mensbeeld hebben we als we ervan uitgaan dat kinderen geboren manipulators zijn? Waarom zou je je baby, peuter, kleuter, lagere schoolkind, tiener, volwassen dochter of zoon niet mogen troosten?
Ik geloof dat kinderen van nature goed zijn. Dat laten uithuilen of de gedachtegang van het maakbare kind strookt niet met mijn gevoel. Ik word zelfs enorm verdrietig als ik denk aan die kleine hulpeloze wezentjes die vers uit de beschermende buik van hun moeder waar alles vertrouwt en constant was van de ene dag op de andere hun eigen plan moeten trekken. Wat een shock moet dat zijn! Uiteraard botst dat, geeft dat conflicten en wreekt zich dat op één of andere manier. Maar net dát is niet altijd zichtbaar en meetbaar.
Gelukkig zijn de ouders zich meer en meer van bewust dat het helemaal ok is om je eigen gevoel te volgen en anderen niet te veroordelen omdat ze het anders aanpakken. Toch ben ik vaak geschrokken door uitspraken van jonge mensen. Zo wandelde ik eens door de gang in mijn school en ving ik een gesprek op tussen een jonge vrouw en een grootouder die een maxi-cosi droeg met daarin een baby van ongeveer 3 maanden oud. Na het baby'tje te hebben bewonderd vroeg de vrouw direct:"Of het kindje flink was en het al doorsliep?". De grootouder glunderde en vertelde dat het kindje "heel flink was en dat ze daar thuis totaal geen last mee hadden". De vrouw knipoogde op haar beurt: "Dan neem ik ze mee naar huis, want zo'n kindjes die niet doorslapen wil ik niet hoor!" De oma grinnikte goedkeurend. Ik zweeg, stapte voort en voelde me stante pede rotslecht. Lezers die me al een tijdje volgen weten beslist waarom.
Het feit dat dit banale gesprekje me zo is bijgebleven zegt genoeg. Je mag me gerust vertellen dat je kind klokje rond slaapt en misschien doet het dat hip-hip-hoera helemaal uit zichzelf en zonder enige vorm van dwang. Dan ben ik zelfs blij voor jou want een goede nachtrust is iedereen gegund, maar dit heeft niets maar dan ook helemaal NIETS te maken met flink of stout zijn en ook helemaal NIETS te maken of dat je een goede ouder bent of niet. Die misverstanden zou ik zo graag voor eens en voor altijd uit de wereld willen helpen.
Het verschil tussen emotie en gevoel
In het boek “Wat baby’s nodig hebben – de blauwdruk van een baby” van Melanie Visscher stelt de schrijfster dat emoties niet hetzelfde zijn als gevoelens. Onze hersenen zitten anders in elkaar en maken een onderscheid tussen beide. Ons zenuwstelstel deelt de wereld op in categorieën: dingen die we aandacht moeten schenken en zaken die we gerust kunnen negeren. Emoties zijn simpelweg de activering van neurologische circuits die de wereld waarin wij leven onderverdelen in die categorieën. Zij zijn onze eerste filter. Kan iets ons bedreigen? Is de prikkel belangrijk genoeg? Ons lichaam treedt in actie en onze emotionele staat verandert.
“Bij gevoelens is ons denken betrokken, terwijl de emoties een ouder en onbewuster systeem zijn. Een baby begint dan ook niet met de mogelijkheden om al complexe gevoelens te ervaren. Hij voelt wel, maar het zijn de primaire emoties die hij voor het eerst gaat beleven; angst en verdriet bijvoorbeeld.”
Melanie Visscher
Dan gaan we voelen, verwerken en indelen. Unieke ervaringen zorgen ervoor dat ieder persoon een situatie anders ervaart. Als emoties belangrijk genoeg zijn dringen ze door tot ons bewustzijn en gaan we daar als volwassenen gedachten bij krijgen. De hogere denkcentra van ons brein krijgen die beelden door. Deze processen gaan non-stop door, waardoor ons lichaam met al zijn gevoelens constant in beweging blijft.
Huilen is een middel om te communiceren
Als we pijn of frustratie ervaren, ons machteloos voelen of wanneer we hulp nodig hebben omdat we het niet alleen aankunnen gaan we huilen. Voor baby’s is dat het enige communicatiemiddel en gaandeweg leren we meer en meer onszelf te reguleren. Reguleren wil zeggen dat we ons eigen lichaam terug in balans krijgen en onze gevoelens een plaats kunnen geven. We voelen ons terug veilig. Dat is een proces van jaren en vereist hersentechnische vaardigheden die vele malen moeilijker zijn dan bijvoorbeeld leren lopen stelt Melanie Visscher in haar onderzoek. Waarom verwachten we dan al zo vroeg van kinderen dat ze hun eigen boontjes wel kunnen doppen?
“Is het verdriet weg als de tranen verdwijnen?”
“Help ik heb je nodig! Oh ik hoor het, maar ik kom niet. Ik weet dat je het niet alleen af kunt, maar ZE hebben mij verteld dat ik je NIET mag pakken of troosten en daar luister ik WEL naar want ANDERS krijg ik later ambetante kinderen volgens HEN en dat is dan mijn eigen schuld.” Dat is natuurlijk allemaal heel cru gesteld, maar het zet je wel tot nadenken.
Kinderen moeten assertief zijn, dus huilen leer je maar best zo snel mogelijk af. Maar kinderen kunnen boos zijn, verdriet hebben, of kunnen zich niet anders uiten dan alleen maar te huilen. Het is menselijk om tranen of een driftbui te willen laten stoppen, maar als het komt mag dat er ook gewoon zijn. Wat zit er achter het gedrag van het kind? Waarom reageert je partner zo boos of verdrietig?
Wat zijn de voordelen van huilen en je gevoelens uiten?
- Huilen werkt stressverlagend. Het is een natuurlijk mechanisme dat ons helpt om angsten te verminderen, om frustratie en machteloosheid te kanaliseren en ons lichaam te reguleren. Dit heeft het allergrootste effect wanneer er iemand voor je klaar staat die je steunt. Denk maar eens aan die schouder of die warme armen die je liefdevol wiegen.
- Bij huilen komen endorfines vrij waardoor je je na een huilbui meestal weer opgelucht en beter voelt.
- Emoties opkroppen is zowel slecht voor je lichaam als geest, want het vergroot de kans op depressies en hart- en vaatziektes. Je blijft zitten met de pijn en op een gegeven moment barst de bom. Huilen en je gevoelens tonen is gezond en natuurlijk. Wanneer je een kind of volwassene vertelt dat ze niet mogen huilen, is de kans groot dat ze teruggrijpen op ongezonde manieren om hun “emoties te baas te kunnen”. Gevoelens blijven echter bestaan en zoeken een weg naar buiten door vb. woedeuitbarstingen, geweld, verslavingen, …
- Je streeft en draagt bij aan een gezondere, meer empathische en lievere maatschappij.
“Wenen als een meisje”
Als mama van twee zoontjes vind ik het nog een grotere uitdaging om te werken rond emoties. Van jongens en mannen wordt toch nog vaak verondersteld dat zij ten allen tijden hun emoties te baas kunnen, tenzij ze punten scoren bij een voetbalmatch of een koers verloren tijdens het wielrennen. De tranen van de verliezer of de winnaar worden meer geaccepteerd dan de tranen van iemand die zich gekwetst, onzeker, machteloos of eenzaam voelt. Misschien sla ik de bal helemaal mis, maar dat is althans mijn indruk.
“It is easier to build strong children than to repair broken men.”
Frederick Douglass
Ik heb het gevoel dat veel mannen, maar ook vrouwen vroeger simpelweg mismeesterd zijn op het gebied van erkennen van emoties en gevoelens. Waarom zouden ouders van deze tijd zo veelvuldig op zoek gaan naar andere manieren om met kinderen om te gaan? Voorbeelden legio in het dagelijks leven. Het klinkt misschien heel beladen, maar er is een hele generatie compleet genegeerd op dat vlak met alle gevolgen van dien. Mijn ideaalbeeld van een man is niet de stoere bink die doodleuk zijn maskertje opzet terwijl hij misschien vanbinnen kapot gaat. Maar hé alles voor de uiterlijke schijn hoor! Dat toekomstbeeld zou ik verschrikkelijk vinden voor mijn zoontjes en bij uitbreiding eigenlijk alle andere kinderen.
Die vergelijking “wenen als een meisje” heb ik al een paar keer gehoord en nota bene van mensen die zowel een zoon als dochter hebben. Die zouden toch beter moeten weten? Wat wil je je zoon en dochter meegeven? Hoe gaan zij later in het leven staan? Het klinkt weer zo banaal, maar zulke uitspraken kunnen zoveel impact hebben op lange termijn als je het maar vaak genoeg hoort. Gaat die jongen effectief denken dat hij niet mag huilen, emoties afkappen en zijn zus/meisjes/vrouwen als “emotionele blijtkonten” zien als zij dat wel doen? Wat moet die dochter hiermee?
Het doet me denken aan een reclamefilmpje van ettelijke jaren geleden waarbij ze verschillende volwassenen en jongens vroegen om “te rennen als een meisje”. De mensen in het spotje zetten het (in scène gezet of niet) giechelend en sterk overdreven op een catwalkloopje compleet met slappe handjes en wiebelende heupen. Nadien werden ze geconfronteerd met meisjes van lagere schoolleeftijd die renden alsof er een Olympische Spelen selectie vanaf hing. Een confronterende en krachtige boodschap om bij stil te staan als je het mij vraagt. Het filmpje vind je terug via deze link.
I tried to laugh about it Cover it all up with lies I tried to laugh about it Hiding the tears in my eyes 'Cause boys don't cry Boys don't cry The Cure 1979
Gedrag is het topje van de ijsberg
Nina Mouton geeft in haar boek “Mild ouderschap” verschillende voorbeelden en handvaten om met emoties, gevoelens en gedrag bij kinderen om te gaan. Gedrag is slechts het topje van de ijsberg. Wat schuilt er onder de emoties? Welke behoeften heeft het kind? Zijn de basisbehoeften (honger, dorst, slaap) vervuld? Is het bang om naar school te gaan, alleen te slapen, …? Wil het kind nabijheid, duidelijkheid, veiligheid?
Kinderen kunnen vaak niet exact verwoorden wat er scheelt. Ze zijn te jong, ze kennen de juiste woorden niet of ze zijn helemaal overmand door emoties. Hun gevoelens zijn zo enorm groot dat het wel lijkt of ze hun emotie zijn. Wat voor ons onbenullig lijkt, kan voor het kind lijken alsof de wereld vergaat. Daarom is het fijn dat je samen op zoek kan gaan naar wat er scheelt. Zo leert het kind dat emoties er mogen zijn, dat daar woorden voor bestaan en kan het gaandeweg op een sociaal acceptabele manier hiermee omgaan.
Erkennen van emoties en gevoelens draagt volgens mij bij tot een lievere, empathischere wereld. Hoeveel gekwetste zielen nemen op één of andere manier wraak en zetten die trend door omdat ze niet beter weten?
Erkennen van emoties: Dat is ook één van de tien leidende principes van Aware Parenting. “Aware Parents accepteren het volledige bereik aan emoties van hun kinderen en ontvangen zonder oordeel alle wijzen waarop kinderen hun emoties uiten. Ze beseffen dat ze niet alle verdriet, boosheid of frustratie kunnen voorkomen. Ze beletten kinderen niet hun pijnlijke gevoelens te uiten door te huilen of uit te razen.”
Soms zit ik zelf met mijn handen in het haar en weet ik echt niet goed wat ik moet doen wanneer kinderen agressief gedrag stellen, maar is een agressie niet vaak een extreme uiting van verdriet? Het blijft een boeiende zoektocht wanneer je je in het ouderschap stort of eender welke activiteit onderneemt met kinderen.
Het gebroken koekje
Wanneer je kind (of een volwassene) boos of verdrietig wordt om iets wat op het eerste gezicht totaal onbelangrijk is? Dan zit je met een gebroken koekje. Aletha Solter stelt dat het kind een aanleiding zoekt om te gaan huilen of boos te worden, zodat het opgebouwde spanning en emoties kwijt kan. Het kind heeft niet zozeer verdriet omdat het koekje gebroken is, maar heeft nog wat anders te verwerken. Misschien was er ruzie op school of was er die slechte toets en dito opmerking van de leerkracht? Misschien voelde je kind zich onrechtvaardig behandeld?
Ik heb het bij mezelf en anderen in mijn omgeving ook gemerkt. Als je ergens mee zit en je kropt het op, dan zoekt het vroeg of laat een uitweg naar buiten en heb je nood aan ontlading. Ook wij zijn al eens thuisgekomen na een lastige dag op het werk en als je dan de vuile vaat nog ziet blinken of je partner geeft een opmerking dan kan je al eens feller reageren dan je normaal zou doen.
De kracht van kwetsbaarheid
Emoties en gevoelens onderdrukken… Ik was er meesterlijk in maakte ik mezelf wijs en knalde vervolgens ettelijke malen met mijn kop keihard tegen de muur. Soms lijkt het not done, ervaar je schaamte of denk je dat anderen je veroordelen als je je gevoelens uit, maar het kan enorm bevrijdend zijn als je het eens gewoon laat gebeuren. Het klinkt simpel, maar ik heb er veel moeite mee omdat mijn voelsprieten toch van alles proberen op te vangen van wat anderen dan wel of niet over mij denken. We willen in het binnenste van ons hart toch zo graag gezien en geaccepteerd worden door iedereen en laat net dat nu een utopie zijn.
“We cannot selectively numb emotions, when we numb the painful emotions, we also numb the positive emotions.”
Brené Brown, The Gifts of Imperfection
Ik huil in het bijzijn van mijn man en kinderen en ik benoem waarom ik het doe. “Mama heeft verdriet omdat ze zich een beetje alleen en opgesloten voelt. Maar ik hou superveel van jullie en ik ben blij dat jullie er zijn. Mama weent omdat ze heel moe is en eventjes wenen helpt om me beter te voelen”. Ik probeer het niet meer te verstoppen of te onderdrukken, met de nadruk op “ik probeer” want soms ervaar ik toch een soort gêne, ook al besef ik dat kinderen die innerlijke onrust toch op één of andere manier gewaar worden. Het feit dat ik me ervan bewust ben helpt en dat is al veel waard. Het is mijn taak als mama om mijn eigen problemen van vroeger te verwerken, zodat ik ze niet doorgeef aan mijn kinderen. Dat vergt een hele zoektocht, maar zonder knoeien kan je niet groeien.
Liefs, Annelies x
Leestips
- De kracht van kwetsbaarheid – Brené Brown
- Wat baby’s nodig hebben: de blauwdruk van een baby – Melanie Visscher
- De taal van huilen: positief omgaan met huilen en boosheid van baby’s en kinderen tot 8 jaar – Aletha J. Solter
- Baby’s weten wat ze nodig hebben – Aletha J. Solter
- Onvoorwaardelijk ouderschap – Alfie Kohn
- Mild Ouderschap – Nina Mouton
- Attachment Parenting – William Sears MD em Martha Sears RN
- Artikel over huilen verschenen in KIIND-magazine
- Nederlandstalige site over Aware Parenting met vertalingen van Jürgen Peeters
- Luistertip Podcast Radio Mama – Vaders huilen ook en Emotionele geletterdheid door Kristien Wollants
Een kleine voetnoot
Het is niet de bedoeling van Aware Parenting om over je heen te laten lopen en geen grenzen te stellen. Extreem en brutaal gedrag kan nooit door de beugel en ook hier biedt Aware Parenting geen pasklare oplossingen, maar wel strategieën om je als ouder/opvoeder te helpen. Niet dwingende tips en eerlijke verhalen zijn altijd welkom.
Ik wil met deze post niemand tegen de borst stoten of zeggen dat iemand iets wel of niet moet doen. Ik vind het gewoon leuk om nieuwe inzichten te delen. Volg vooral je eigen gevoel. 🙂
Knoeien en groeien 